ความหมายของการฟังและการดู
การฟังและการดูเป็นกระบวนการทำงานของประสาทหูและตาที่ส่งต่อไปยังสมองเพื่อให้เกิดการรับรู้ เข้าใจ และจดจำในสารเหล่านั้น โดยทั้งสองทักษะนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรับรู้ข้อมูลปัจจุบัน
ความสำคัญของการฟังและการดู
การฟังเป็นทักษะที่ใช้มากที่สุด มีความสำคัญต่อการกลั่นกรองและไตร่ตรองสารจำนวนมากที่รับ เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ ขณะที่การดูนั้นเข้ามาช่วยต่อยอดทักษะการฟังเพื่อให้รับสารได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ การฟังยังเป็นพื้นฐานสำคัญของการพูด เพราะทั้งสองส่วนมีความสัมพันธ์กัน ดังนี้
- การพูดจะต้องมีผู้ฟัง จึงจะถือว่าเป็นการพูดที่สมบูรณ์
- การพูดมีความมุ่งหมายสำคัญ คือ สื่อความให้ผู้ฟังเข้าใจ
- ปฏิกิริยาจากผู้ฟังที่ดีมีมารยาทจะทำให้ผู้พูดมีกำลังใจและพูดได้ตรงตามวัตถุประสงค์
- การเป็นนักฟังมีส่วนช่วยให้เป็นนักพูด เพราะนักฟังเก็บความรู้ได้จากการฟังและสังเกตสิ่งที่ผู้อื่นพูด
- ศิลปะในการฟัง
คนส่วนใหญ่รู้เพียงว่าการพูดเป็นศิลปะที่เรียกว่า วาทศิลป์ แท้จริงแล้วการฟังก็เป็นศิลปะเช่นกัน เพราะศิลปะการฟังจะช่วยให้ผู้พูดพูดได้อย่างลุล่วง หลักของศิลปะในการฟัง มีดังนี้
- แสดงให้ผู้พูดรู้สึกว่าผู้ฟังมีความมุ่งหมายและตั้งใจที่ฟัง
- สามารถโน้มน้าวให้ผู้พูดได้พูดเรื่องที่ตนถนัดที่สุด
- แทรกคำถามที่เหมาะสมกับโอกาส
- เปิดโอกาสให้ผู้พูดได้พูดอย่างเต็มที่
- เมื่อรู้สึกว่าผู้พูดหมดเรื่องที่จะพูด สามารถกระตุ้นให้ผู้พูดมีเรื่องที่จะพูดต่อไป
ลักษณะของการฟังและการดูที่ดี
- มีมารยาทในการฟังและการดู แสดงความสนใจผ่านการตั้งคำถาม ยอมรับฟังความคิดเห็น และรู้จัก ควบคุมอารมณ์
- ตั้งเป้าหมายในการฟังและการดู และพยายามทำให้ได้ตามความมุ่งหมาย
- เลือกฟังและดูแต่เรื่องที่มีประโยชน์ และเลี่ยงเรื่องที่ไม่เหมาะสม โดยใช้เหตุผลแยกแยะข้อเท็จจริง และลงความเห็น
- รู้จักใช้ศิลปะในการฟัง
- บันทึกสาระสำคัญและประเด็นที่ควรซักถามเพิ่มเติม
ความมุ่งหมายในการฟังและการดู
- เพื่อจับใจความสำคัญและใจความอันดับรอง
- เพื่อแยกส่วนที่เป็นข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็น
- เพื่อหาเหตุผลสนับสนุนความเชื่อและความขัดแย้ง
- เพื่อให้ซาบซึ้งในคุณค่าต่าง ๆ เช่น คุณค่าทางวรรณคดี คติธรรม หรือสุนทรียภาพทางดนตรี
- เพื่อเสริมสร้างสติปัญญาและความรู้
- เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน